Όταν μιλάμε για τους πρόσφυγες, πρώτα απ’ όλα να έχουμε στον νου ότι είναι άνθρωποι. Ανθρωποι που υποφέρουν, απελπίζονται και πεθαίνουν ή -ακόμα χειρότερα- βλέπουν, ανήμποροι, να πεθαίνουν τα παιδιά τους, οι γονείς τους, οι σύντροφοί τους.
Και κανένας αριθμός δεν περιγράφει τον ανθρώπινο πόνο…
Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο και πώς εμπλέκεται η χώρα μας; Ας δούμε πρώτα τα γεγονότα.
Η ροή προσφύγων στο Αιγαίο έφτασε, σε λίγα χρόνια, τις 851.000 πέρσι. Στο διάστημα αυτό πνίγηκαν πάνω από 3.500 άνθρωποι.
Η Ελλάδα προσπαθεί να υποδεχτεί τους πρόσφυγες στα περιβόητα hotspots. Ταυτόχρονα ζητάει υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Βοήθεια, η οποία είναι τόσο περιορισμένη όσο μεγαλόστομες είναι οι υποσχέσεις.
Και ορισμένοι μάς κουνούν το δάχτυλο, διότι συναντάμε δυσκολίες!
Οι χώρες της Ε.Ε. απλά φορτώνουν το πρόβλημά τους στην Ελλάδα.
Και τίθενται τα εξής δύο ερωτήματα:
▶ Ερώτημα πρώτο: Γιατί οι πρόσφυγες κατευθύνονται στο θανάσιμο πέρασμα του Αιγαίου, όταν υπάρχει ασφαλής δρόμος από τα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα;
Οι απαντήσεις του τύπου «υπάρχουν τεχνικά προβλήματα» είναι προφανώς ανυπόστατες.
Ο μόνος υπαρκτός λόγος είναι ότι το άνοιγμα των ασφαλών διόδων ενδέχεται να αυξήσει τις ροές.
Δηλαδή ότι οι 3.500 πνιγμοί στο Αιγαίο αποτελούν φρένο στις ροές. Κυνικό και απάνθρωπο, αλλά επίσης ανόητο.
● Πρώτον, διότι τίποτα δεν σταματάει τις ροές. Ο κίνδυνος του 2% να πεθάνεις, δεν μετράει, όταν η ζωή σου τελειώνει 100%, αν μείνεις.
● Δεύτερον, δημιουργεί ένα δυσβάσταχτο κόστος με τις επιχειρήσεις διάσωσης και ο διασκορπισμός των hotspots αυξάνει το κόστος τους.
▶ Ερώτημα δεύτερο: Ποιος διαχειρίζεται τα hotspots και γιατί δόθηκε αυτή η παράξενη ονομασία;
Δείτε στο λεξικό τι σημαίνει hotspot**: απολύτως τίποτα που να σχετίζεται με το θέμα μας!
Η σωστή ονομασία είναι «προσφυγικός καταυλισμός». Η λέξη αυτή όμως «τρομάζει» και ξορκίζουμε το πρόβλημα με νεολογισμούς!
Οι δύο αυτές «ανωμαλίες» (πέρασμα από Αιγαίο και hotspots) έγιναν μάλλον με παρότρυνση των εταίρων μας. Διότι μόνον αυτοί εξυπηρετούνται έτσι, ούτε η Ελλάδα ούτε οι πρόσφυγες.
Σήμερα, ακόμα μια φορά, πρέπει να διαπιστώσουμε ότι ο θεσμός που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ενωση είναι μόνο ένα χρηματοοικονομικό πλαίσιο, όπου κάθε κράτος νοιάζεται μόνο για τα δικά του συμφέροντα.
Οι διακρατικές σχέσεις καθορίζονται από συσχετισμό δυνάμεων. Αυτός είναι κανόνας στη διεθνή πολιτική.
Η Ε.Ε. (δυστυχώς) δεν τον άλλαξε στο εσωτερικό της. Ευρωπαϊκή Ενωση υπάρχει, ενωμένη Ευρώπη δεν υπάρχει.
Ας το συνειδητοποιήσουμε.
Και η Ελλάδα να φροντίσει τα δικά της συμφέροντα.
Να δούμε πώς.
Μπροστά στο προσφυγικό κύμα, η ανθρωπιστική λογική επιτάσσει να οργανωθούν με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας προσφυγικοί καταυλισμοί στην «πηγή».
Δηλαδή στα σύνορα στο τουρκικό έδαφος, στα σύνορα της Συρίας, του Ιράκ κ.λπ.
Εκεί να γίνει ταυτοποίηση και προώθηση των προσφύγων σε κάθε χώρα του κόσμου, που επιδεικνύει ανθρωπιστική ευαισθησία.
Αυτό όμως δεν το θέλει η Τουρκία. Συνεπώς τους κατευθύνει προς την επόμενη χώρα, την Ελλάδα, μέσω του Αιγαίου, αφ’ ενός διότι έχουμε κλείσει τα χερσαία σύνορα και αφ’ ετέρου διότι το επικίνδυνο πέρασμα τροφοδοτεί την παραοικονομία τους.
Συνεπώς, η Ελλάδα έχει τρεις λογικές κινήσεις να κάνει:
❒ Πρώτον, να ανοίξει στους πρόσφυγες το πέρασμα των Κήπων στον Εβρο, εφόσον πρακτικά αποκλείεται να κλείσει το πέρασμα του Αιγαίου (εκτός και αν αποφασίσουμε να βυθίζουμε τα σαπιοκάραβα που φτάνουν σε ελληνικά ύδατα!).
❒ Δεύτερον, να δημιουργήσει τους προσφυγικούς καταυλισμούς ακριβώς στα ελληνοτουρκικά σύνορα, που τα θεωρούμε και σύνορα της Ευρώπης, για όσους περνούν τον Εβρο, αλλά και για όσους διασώζονται στο Αιγαίο. Ετσι, διευκολύνεται η διαχείριση των καταυλισμών προς όφελος των προσφύγων, μειώνεται το κόστος διαχείρισής τους, αναδεικνύεται η ευθύνη της Τουρκίας και αποφεύγεται η διάχυση του προβλήματος στην ελληνική ενδοχώρα.
❒ Τρίτον, να καλέσει την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και την Ε.Ε. να αναλάβουν, υπό την εποπτεία της Ελλάδας, τη διαχείριση και την απευθείας χρηματοδότηση των καταυλισμών.
Η Ελλάδα θα δηλώσει ότι υποδέχεται στο εσωτερικό της, στο πλαίσιο μιας διεθνούς συμφωνίας για την υποδοχή του συνόλου των προσφύγων, έναν αριθμό ανάλογο με τις δυνατότητές της.
Επίσης, θα απαιτήσει ο πληθυσμός αυτών των προσωρινών καταυλισμών σε ελληνικό έδαφος να καταμεριστεί στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε., ώσπου να απορροφηθεί τελείως.
Εχω προσωπικά ζήσει, ως εθελοντής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, το δράμα των προσφυγικών καταυλισμών, το 1994 και το 1996, στο Μπουρούντι, στο Ζαΐρ και στην Τανζανία, μετά τη γενοκτονία στη Ρουάντα, στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ το 1999, με τον πόλεμο του Κοσόβου και σε πολλά άλλα μέρη.
Πιστεύω βαθιά ότι δεν μπορεί να υπάρχουν σύνορα για τους γιατρούς.
Από την άλλη πλευρά, και αυτό δεν είναι αντιφατικό αλλά συμπληρωματικό, συμφωνώ με την άποψη του Régis Debray, που εκφράζει στο βιβλίο του «Εγκώμιο των συνόρων» (ο Régis, φιλόσοφος και πρώην σύντροφος του Γκεβάρα, είναι εξέχουσα προσωπικότητα της γαλλικής Αριστεράς).
Αναδεικνύει πως σήμερα, στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, τα σύνορα προστατεύουν τις αδύναμες χώρες από τις ισχυρότερες, οι οποίες εφαρμόζουν την αρχή «το πρόβλημά σου, πρόβλημά σου και το πρόβλημά μου, πάλι πρόβλημά σου».
Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να απεγκλωβίσει την Ελλάδα από την παγίδα που προκύπτει από τη γεωγραφική της θέση και την πολιτική ανυπαρξία της Ε.Ε., υπερασπίζοντας ταυτόχρονα τους πρόσφυγες και τα εθνικά μας συμφέροντα.
** Ορισμός της λέξης hotspot, σύμφωνα με το λεξικό Merriam-Webster Dictionary:
1. Ένας χώρος ή ένα σύνολο χώρων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δραστηριότητα ή δημοτικότητα.
2. Χώρος στον άνω μανδύα της γης, στον οποίον καυτό μάγμα από τον κατώτερο μανδύα αναβλύζει, για να λιώσει τον φλοιό μιας τεκτονικής πλάκας και να σχηματίσει έναν ηφαιστειακό κρατήρα.
3. Ένας χώρος με πολιτικές, στρατιωτικές ή κοινωνικές αναταραχές, που θεωρείται επικίνδυνος.
4. Ένας χώρος που διαθέτει ασύρματη σύνδεση με το ίντερνετ.