Φαντάζομαι πως αρκετοί θα γνωρίζουν μια από τις παραδόσεις, που επιχειρούν να εξηγήσουν τις συχνές μεταβολές του καιρού κατά τη διάρκεια του Μαρτίου. Ο Μάρτης είχε δυο γυναίκες, η μια όμορφη και η άλλη άσχημη. Αυτές καθόριζαν και την ακαταστασία του καιρού. Κάθε φορά που ο Μάρτης άλλαζε πλευρό και εικόνα γυναίκας, άλλαζε η διάθεσή του κι επομένως και οι καιρικές συνθήκες. Η όμορφη γυναίκα του έφερνε το καλοσύνεμα του καιρού, ενώ η άσχημα ήταν υπεύθυνη για tη χειροτέρευση του καιρού.
Αντιλαμβάνομαι πως ο συνδυασμός αυτός προκαλεί συνειρμούς υπερτονίζοντας τον συσχετισμό του περιεχομένου(καιρός) με τη μορφή(αισθητική). Πέρα από την τολμηρή αποδοχή της διγαμίας ως συστατικού στοιχείου μιας κατά βάση μονογαμικής κοινωνίας στο παρελθόν, η παράδοση διασώζει κατάλοιπα μιας πολιτισμικής παράδοσης, για την οποία η γυναίκα ήταν φορέας πολλών αντιφατικών συμπεριφορών. Συχνά ήταν ο αποδιοπομπαίος τράγος.
Κάθε φορά που έχουμε αυτές τις αλλαγές, θυμάμαι την παράδοση. Αυτό μάλιστα γίνεται με μεγαλύτερη ένταση, όταν η επιστήμη δεν καταφέρνει να προσδιορίσει επακριβώς το είδος και την ένταση των μεταβολών. Για την ορθολογική επιστήμη, είναι φυσικό να συμβαίνει αυτό. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα μουστάκια του Μάρτη-αν δεν έχει αφήσει μούσι πλέον προσαρμοζόμενος στα νέα ήθη- περιγελάνε κάθε φορά που ξεγελάει τους περισπούδαστους μελετητές του. Καταφέρνει να ξεφεύγει από τον επιστημονικό ορθολογισμό.
Ευτυχώς που συμβαίνει έτσι, γιατί διασώζεται το ρεπερτόριο στις συζητήσεις που κάνουν οι παρέες. Ο καιρός αποτελεί το πιο αγαπημένο θέμα. Είναι το εισαγωγικό μοτίβο για κάθε συζήτηση, σοβαρή ή τρέχουσα. Αποτελεί την αρχή των γνωριμιών . Ο καιρός βγάζει από τα δύσκολα τους συζητητές.
Στον προφορικό λόγο και την καθημερινή επικοινωνία ο καιρός γεμίζει τα κενά. Χρησιμεύει σαν όχημα και μέσο για να σπάσει η αμηχανία και να ανανεωθεί η ανυπαρξία νέων θεμάτων. Λειτουργεί ως σταθερό μοτίβο της καθημερινότητάς μας. Περί ανέμων και υδάτων, είναι η φράση που χρησιμοποιούμε όταν η συζήτηση κινείται με τσιμπολογήματα θεμάτων.
Ωστόσο, η συζήτηση για τον καιρό δεν είναι περί ανέμων και υδάτων. Ο Μάρτης με τα καγκέλια του αναδεικνύεται ως ο τυπικός εκπρόσωπος του σύγχρονου πολιτισμού, για τον οποίο η σταθερότητα στις σχέσεις και η προβλεψιμότητα δεν είναι συστατικό στοιχείο της ιδιοπροσωπίας του. Η συζήτηση δεν είναι ανωφελής για τους αγρότες. Γι΄αυτούς ο καιρός είναι ο αστάθμητος παράγοντας στον προγραμματισμό της παραγωγικής τους μονάδας αλλά και του οικογενειακού τους προϋπολογισμού. Η ιδιοπροσωπία του μαρτιάτικου καιρού βάζει σε σκέψεις και τους τουριστικούς προορισμούς που περιμένουν ως μάννα εξ ουρανού τους εκδρομείς τριημέρων.
Πριτς, λοιπόν, Μάρτη, τα ` βγαλα τα αρνιά και τα κατσίκια. Όπως και να `χει , η άνοιξη ήρθε. Βοήθειά σας.
Ευάγγελος Αυδίκος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας