Η 8η Απριλίου έχει καθιερωθεί παγκοσμίως σαν <<ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΡΟΜΑ>>, σε ανάμνηση του Α Παγκόσμιου Συνεδρίου τους που έγινε στο Λονδίνο το 1971 και στο οποίο συνέδριο τέθηκαν οι βάσεις για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους απ’ την διεθνή κοινότητα. Δικαιώματα τα οποία, είναι γνωστό, μάλλον δεν… υπάρχουν σε ότι αφορά την ρατσιστική αντιμετώπισή τους και δυστυχώς την προκατάληψη με την οποία τους αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, ακόμη και η ελληνική, η οποία, κατά κανόνα, θεωρεί τους Ρομά παραβατικούς, απλησίαστους, μια κάστα που ρέπει στο κακό και στην ανομία γενικότερα, ενώ το επίσημο κράτος λίγες προσπάθειες καταβάλει για την ενσωμάτωσή τους στις τοπικές κοινωνίες που ζούνε, και κυρίως για την επαγγελματική τους αποκατάσταση, μα πάνω από όλα την εκπαίδευση των παιδιών τους. Σαφέστατα και υπάρχουν εξαιρέσεις, όπου τοπικοί άρχοντες παλεύουν να εντάξουν και να ενσωματώσουν αυτούς τους ανθρώπους στην κοινωνία, να μάθουν τα παιδιά τους γράμματα, να αλλάξουν επίπεδο ζωής. Τελευταία ακούσαμε πάρα πολύ ευχάριστα τον Μητροπολίτη Δημητριάδος (Μαγνησίας), Κ. Ιγνάτιο να μιλά με πάρα πολύ καλά λόγια για τους ρομά της περιοχής του και τις προσπάθειες που καταβάλει η τοπική εκκλησία για να ενσωματώσει αυτούς τους ανθρώπους στην κοινωνία και γενικότερα να τους απαλύνει τα τόσα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Αρκούν όμως αυτές οι φωτισμένες και μεμονωμένες δραστηριότητες;
Και όμως… Οι Ρομά είναι δίπλα μας, είναι κομμάτι της κοινωνίας μας, είναι Έλληνες πολίτες κα αυτή τους η Παγκόσμια μέρα πρέπει να αφυπνίζει την κοινωνία, να σταθεί δίπλα σ’ αυτούς τους ανθρώπους και παρά τις ιδιαιτερότητες και τις αρνήσεις τους να προσπαθήσει να τους ενσωματώσει.. Πρόκειται για ένα έθνος χωρίς, όμως, κρατική υπόσταση, το οποίο αριθμεί, ανά τον κόσμο δεκαπέντε εκατομμύρια ψυχές, προερχόμενοι απ’ την περιοχή Πεντζάμπ της Ινδίας. Πρωτοεμφανίστηκαν περί τον 11ο αιώνα σε περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, άγνωστο πώς ακόμη εξωθήθηκαν σε μια τέτοια μεγάλη έξοδο απ’ τις εστίες τους, και από εκεί διεσπάρησαν σε ολόκληρη τη Ευρώπη και πολύ αργότερα στο νέο κόσμο Αμερική και Αυστραλία. Στον Ελλαδικό χώρο συναντώνται τον 15 αιώνα με κυρίαρχο στοιχείο το νομαδικό, μετακινούνται ανάλογα με τις εποχές, τις ανάγκες για εργασία, ενώ υπάρχουν και αυτοί που έχουν εγκατασταθεί μονίμως σε περιοχές αστικές ή αγροτικές. Ελληνική ιθαγένεια απέκτησαν μόλις το 1955. Σαν φυλή δεν έχουν κάποια δική τους θρησκεία, αλλά ταυτίζονται θρησκευτικά ανάλογα με τον τόπο διαμονής τους. Πρώτη καταγραφή Ορθοδόξων Ρομά έχουμε το 1832 στη Κρήτη, ενώ στην Τουρκία είναι Μουσουλμάνοι. Στην Ελλάδα, έτσι όπως αυτοπροσδιορίζονται υπάρχουν εννέα… υποφιλές Ρομά: Μπατσόρια, Μαπαμανέ Ρομά, Ρομά, Σουβαλιώτες, Τσιγγάνοι, Χωραχάγια (Μουσουλμάνοι), Μεσκαρήδες (Αρκουδιάρηδες), Δερμετζήδες, και Χαντούρια. Παγκόσμια έχουν καταγραφεί εξαιρετικές περιπτώσεις Ρομά που διέπρεψαν κυρίως στον καλλιτεχνικό χώρο, όπως οι ηθοποιοί Τσάρλι Τσάπλιν, Γιούλ Μπρύνερ, Μαϊκλ Κέϊν, Μπόμπ Χόσκινς, αλλά και στην Ελλάδα έχουμε εξέχουσες προσωπικότητες Ρομά στον καλλιτεχνικό χώρο. Κώστας Χατζής, Μανώλης Αγγελόπουλος, Ελένη Βιτάλη, Μάκης Χριστοδουλόπουλος, Κώστας Παϊτέρης κλπ.
Η φυλή των Ρομά πλήρωσε βαρύτατο τίμημα και έχουν το δικό τους Ολοκαύτωμα, αφού, όπως υπολογίζεται, περίπου οχτακόσιες χιλιάδες ψυχές έλιωσαν στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς… Στην γλώσσα τους το δικό τους αυτό ολοκαύτωμα ονομάζεται ΠΟΡΑΪΜΟΣ που σημαίνει αφανισμός. Στις 15 Νοεμβρίου 1943 ο αρχηγός των SS Χαινχ Χίμλερ εξέδωσε διαταγή με την οποία οι τσιγγάνοι εξομοιώνονταν με τους Εβραίους σε ότι αφορούσε τη θέση τους στη γερμανική κοινωνία… Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ομαδικές διώξεις Ρομά με αποκορύφωμα την 2α Αυγούστου 1944 κατά την οποία σε μια βραδιά 2.897 Ρομά εξολοθρεύτηκαν στα κρεματόρια του Άουσβιτς. Σε ανάμνηση αυτής της ναζιστικής θηριωδίας η 2α Αυγούστου έχει καθιερωθεί σαν επίσημη ημέρα του ΠΟΡΑΪΜΟΣ των ρομά.
Να δούμε, όμως στην Λευκάδα, που μας αφορά τι συμβαίνει με αυτή την τόσο παρεξηγημένη ομάδα ανθρώπων, που δυστυχώς και στο νησί μας κάποιες δεκάδες οικογένειες Ρομά ζούνε περιθωριοποιημένες, αποκλεισμένες και παρεξηγημένες…
Περίπου μέχρι το 1970 μάλλον δεν υπήρχαν μόνιμα εγκατεστημένες οικογένειες Ρομά στην Λευκάδα. Η παρουσία τους ήταν όμως τακτικότατη, αφού στα πλαίσια της νομαδικής τους ζωής επισκέπτονταν κυρίως τα χωριά του νησιού, όπου έμεναν στήνοντας σκηνές για κάποιο χρονικό διάστημα και ακολούθως αναχωρούσαν για άλλες πολιτείες. Κατά τον χρόνο της παραμονής τους στα χωριά οι άντρες Ρομά ασχολούνταν με το εμπόριο των αλόγων κυρίως, πουλούσαν ή αντάλασσαν τα άλογα με τους γεωργούς κατοίκους των χωριών. Η μόνιμη παρουσία τους στο νησί καταγράφεται, εκτός και αν σφάλω, μετά την δεκαετία του 1970, οπότε αυτή η μόνιμη παραμονή δημιούργησε την άμεση ανάγκη για ανθρώπινη παραμονή τους και απογκετοποίησή τους… Αν κρίνουμε απ’ την σημερινή επικρατούσα κατάσταση, μάλλον η τοπική μας κοινωνία έχει αποτύχει παντελώς… Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς χρησιμοποιούνται οι Λευκαδίτες Ρομά για …ψηφοθηρικούς λόγους, εν τούτοις η κατάστασή τους αποτελεί ένα εκρηκτικτό… κοκτέϊλ, αφού παραμένουν σε τενεδεκουπόλεις πάνω στους λόφους των σκπουπιδιών στην ευρύτερη περιοχή του ΚΤΕΛ Λευκάδος!!!
Αυτοί οι άνθρωποι διαβιούν μέσα σε συνθήκες πλήρους εγκατάλειψης, μέσα στην βρώμα και στην δυσοδία… Η ζωή τους είναι ανυπόφορη, όπως λογικά ανυπόφορη είναι και η ζωή των περιοίκων που έχουν σπίτια στην περιοχή… Μήπως, ερωτώ μήπως, αυτή η εφετεινή Παγκόσμια ημέρα των Ρομά πρέπει να αφυπνίσει οριστικά και την τοπική Λευκαδίτικη πολιτεία, ώστε να ασχοληθεί με αυτούς τους, κακώς κάκιστα, αποδιοπομπαίους τράγους; Προσωπικά έχω δει πως κάποιες οικογένειες Ρομά που έχουν εγκατασταθεί σε μόνιμες κατοικίες στις παρυφές της Απόλπαινας, κάτω απ’ την εκκλησία της Οδηγήτριας, έχουν σχεδόν ενσωματωθεί στην κοινωνία μας, έχουν αλλάξει συνήθειες, ή τουλάχιστον προσπαθούν να αλλάξουν, κυκλοφορούν ευπρεπέστατα ντυμένοι, έχουν μια άλλη συμπεριφορά, παρά την συνεχιζόμενη προκατάληψη όλων μας… Επομένως μήπως οι απόψεις για… προβληματικούς Ρομά που δεν θέλουν να εγκαταλείψουν τον… σκουπιδότοπο, που θέλουν να… διακονεύουν στο ΚΤΕΛ και στα σούπερ μάρκετ της περιοχής, που είναι … παραβατικοί, που δεν θέλουν με τίποτε να… ενσωματωθούν στην Λευκαδίτικη κοινωνία, που δεν θέλουν να… στείλουν τα παιδιά τους σχολειό και όλα όσα αρνητικά τους καταμαρτυρούν, είναι ένα ωραίο διαχρονικό… άλλοθι για τις επίσης διαχρονικές παραλείψεις της τοπικής πολιτείας; Και η εκκλησία της Λευκάδος μπορεί να ασχοληθεί με αυτές τις οικογένειες Ρομά του νησιού. Το παράδειγμα του Μητροπολίτη Ιγνατίου Δημητριάδος δείχνει τον δρόμο…